Skip to content
افزایش قد در کودکان
اگرچه موارد زیردر قد کودک اثر دارد اما قد صفتی است که توسط ژن های به ارث رسیده از والدین و حتی تاثیر ویژگی های ژنتیک یک نسل قبل تر (یعنی پدر و مادربزرگ ها) بیان می شود.
تغذیه کودک در دو سال ابتدایی، تاثیر زیادی را بر رشد قد او می‌گذارد؛ اما بعد از این سن هم نمی‌توانید از افزایش سرعت رشد فرزندتان ناامید باشید.
هورمونهای رشد همیشه برای همه افراد به صورت یکسان کار نمی‌کند و در واقع قد کودک شما تا اندازه زیادی به ژنتیک او بستگی دارد.
۱- در دو سال اول زندگی ۳۰ تا ۳۵ سانتی‌متر افزایش قد داریم. این رشد سریع قد با افزایش سن کاهش می یابد.
۲- از دو سالگی به بعد کودکان هر سال ۵ تا ۷ سانتی‌متر قد می کشند. البته در نزدیکی سنین بلوغ سرعت رشد کمتر خواهد شد.
۳- سرانجام در دوره بلوغ یک جهش رشد قدی وجود دارد که به طور متوسط در پسران ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر و دختران ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متراست.
حداکثر جهش رشد قدی در دختران پیش از شروع عادت ماهیانه و در پسران در مراحل انتهایی‌تر بلوغ است. به طور معمول در سنین ۱۵ تا ۱۷ سالگی در دختران و ۱۶ تا ۱۸ سالگی در پسران، صفحات رشد (صفحات غضروفی استخوان) بسته می شوند و امکان افزایش قد، پس از آن وجود نخواهد داشت.
علل کوتاهی قد
علل کوتاهی قد شامل موارد زیر است:
– کوتاهی قد ژنتیکی:
که در این نوع کوتاهی قد، سرعت رشد کودک در سال طبیعی است و سن استخوانی نسبت به سن تقویمی عقب نیست.
– تأخیر سرشتی در رشد:
کودکانی که از سن دو سالگی، کوتاهی قد دارند و سرعت رشد آنها در سال تقریبا طبیعی است، ولی سن استخوانی آنها عقب تر است. بلوغ در این کودکان با تأخیر است، ولی در نهایت، بیشتر این کودکان به حد ژنتیکی قد خود می رسند.
– بیماری هایی مانند:
سوء‌تغذیه، کمبود ویتامین D و کمبود کلسیم که موجب نرمی استخوان می شود، بیماری سلیاک(عدم تحمل گلوتن موجود در گندم)، کم‌خونی‌ها، بیماری‌های التهابی دستگاه گوارش، بیماری‌های کلیوی مزمن، نارسایی قلبی، بیماری‌های مزمن ریوی یا کبدی و کم‌کاری تیروئید از عوامل موثر در کوتاهی قد هستند.
– مصرف برخی داروها :
مانند داروهای کورتونی نیز می تواند موجب اختلال در رشد شود. اختلالات رشد داخل رحمی نیز از علل دیگر کوتاهی قد کودکان هستند.
روشهایی برای کمک به افزایش قد کودکان
– داروهای مکمل
مکمل ها حاوی مقادیر مشخصی از مواد معدنی و ویتامین ها هستند که بدن در هر دوره سنی مشخص به مقدار معینی از این مواد نیاز دارد و اگر همین مواد مورد نیاز را بیش از حد نیاز خود دریافت کند ممکن است به جای اثر مورد انتظار اثرات معکوس و خطرناکی را متحمل شود.
بنابراین به طور بی رویه دارو و مکمل های مختلف را به او نخورانید و تجویز دارد حتما تحت نظر پزشک باشد
– مراقبت تغذیه ای کودک از ابتدا
از دوران جنینی باید مراقب تغذیه نوزاد بود. خانم باردار باید بداند شیوه تغذیه ای او از همان ابتدای دوران بارداری بر سلامت فرزندش اثر دارد. اگر خانمی در دوران باردرای از لحاظ برخی ریز مغذی ها دچار سو تغذیه باشد، ممکن است ناخواسته بر طول قد فرزندش اثر منفی بگذارد.
یعنی این مسئله بر حداکثر پتانسیل رشد کودک بعد از تولد موثر است. صفر تا ۲ سالگی هم محدوده سنی بسیار مهمی برای رشد کودک محسوب می شود زیرا بنا به منحنی های استاندارد رشد در بخش هایی از این محدوده شاهد افزایش سرعت رشد هستیم.
در محدوده ۴ تا ۶ سالگی هم در برهه های زمانی خاصی سرعت رشد در کودکان افزایش می یابد. بنابراین اگر کودک در این سه دوره بحرانی دچار سو تغذیه شود، رشد قدی او به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
– پرهیز از دادن غذاهای غیر مجاز
دریافت زیاد مواد غذایی چرب و شیرین بیشتر سبب فربه شدن ، افزایش وزن و چاقی کودک می گردد تا افزایش قد.
تنقلاتی مانند چیپس و پفک و سایر تنقلات شور به نوعی آفت قد کودکان محسوب می گردند. این مواد سبب افزایش سدیم خون می گردند. دفع سدیم اضافی سبب دفع متعاقب کلسیم و کاهش باز جذب آن از کلیه می گردد که ادامه این روند سبب تامین نشدن کلسیم مورد نیاز برای رشد استخوانی کودک می گردد. از سوی دیگر نوشیدنی های گازدار و شیرین مثل نوشابه ها به دلیل داشتن اسید فسفریک سبب اختلال در چرخه فسفر-کلسیم که تحت تنظیم هورمون های پاراتورمون ، کلسیتونین و ویتامین D است شده و جذب کلسیم را کاهش داده و دفع آن را می افزاید.
با به حداقل رساندن میان وعده ها ، اسنک ها و تنقلات شور و نوشیدنی های شیرین و گازدار و جانشینی آن ها با میان وعده های با ارزش مانند نان ، پنیر ، گردو ، آلوچه ها و لواشک های بهداشتی می توانید سبب ادامه رشد قدی کودک خود شوید.
– لبنیات
نوجوانی دوره ی مهمی در ساخت اسکلت بدن است. بنابراین در این دوره باید کلسیم بیشتری جذب شود. یعنی اینکه روزانه پنج مرتبه مواد غذایی حاوی کلسیم مانند ماست یا پنیر و غیره مصرف شود.
تا سن نوجوانی مصرف شیر برای رشد شما لازم و ضروری است. محصولات لبنی مواد مغذی مفیدی مانند کلسیم، آهن و پروتئین ها را به بدنتان می رساند که برای رشد از اهمیت بالایی برخوردار هستند.
کودکان و نوجوانان روزانه چندین نوبت محصولات لبنی اعم از ماست و شیر و پنیر و غیره باید مصرف کنند.
کودکان ۲ الی۳ ساله باید روزانه ۲ فنجان شیر و ۴ الی ۸ ساله ۲.۵ فنجان شیرمصرف کنند. البته برای کودکان و نوجوانان ۹ الی ۱۸ ساله ۳ فنجان شیر توصیه میشود.
کودکان حداقل یک نوبت پنیر و دو نوبت ماست در رژیم غذایی روزانه خود استفاده نمایند.
– پروتیین
گوشت حاوی پروتئین است و این مواد مغذی تا بیست درصد انرژی روزانه را تأمین می کنند. اما اگر به هر دلیلی کودک میلی به مصرف گوشت قرمز ندارد بهتر است مصرف شیر، تخم مرغ و ماهی را افزایش دهید.
این مواد غذایی حاوی پروتئین هستند و برای تقویت سیستم ایمنی بدن، کنترل هورمون ها، ساخت سلول های تشکیل دهنده ی عضلات و پوست کودک شما کمک می کنند.
پروتئین های گیاهی مانند عدس، نخود و لوبیا نیز تأثیر زیادی در افزایش جذب پروتئین دارند. یادتان باشد در سن نوجوانی بدن شما به آهن بیشتری نیاز دارد به خصوص اگر دختر خانم باشید. بنابراین مصرف مواد غذایی پروتئینی آهن خوبی نیز به بدنتان می رساند.
مصرف هفته‌ای یکبار جگر و دو بار غذای دریایی و نیز آجیل‌هایی نظیر بادام، بادام زمینی و گردو و مواد حاوی روی را برای رشد قد توصیه میشود
– میوه یا آب میوه
میوه ها یا آب میوه ها برای رشد و بلند قد شدن کودک بسیار مفید هستند. این مواد غذایی سرشار از ویتامین ث و مواد معدنی مورد نیاز بدن هستند که علاوه بر افزایش قد ، برروی پوست نیز اثر مثبت فراوانی دارند
– سبزیجات
آهن ترکیبی در بدن است که وظیفه ی حمل اکسیژن خون به سمت سلول های بدن را بر عهده دارند. فیبرها نیز از ترکیبات مفید موجود در سبزیجات هستند که برای هضم بهتر غذا لازم هستند. این ترکیبات مغذی در حین رشد و هم در تمام سال های زندگی برای تغذیه ی عضلات و مغز و همچنین داشتن بدنی سالم مورد نیاز خواهند بود.
بروکلی، اسفناج را افزایش دهید.
– ویتامین د
شاید دریافت کلسیم و سایر املاح در کودک شما بالا باشد اما باید به خاطر داشته باشید دریافت کافی ویتامین D از اهمیت بسیار بسیار بالای در فرآیند جذب و مورد استفاده قرار گرفتن کلسیم و چرخه کلسیم و فسفر دارد بنابراین در معرض آفتاب قرار گرفتن کودک شما برای تولید ویتامین D در حدود پانزده دقیقه در روز (آفتاب میانه روز) تقریبا نیاز به ویتامین D را مرتفع می سازد اما ممکن است نیاز به مکمل در برخی کودکان احساس شود. منابع غذایی ویتامین D شامل زرده تخم مرغ ، جگر و گوشت است.
ویتامین D دارای فواید و مزایای فراوانی است از جمله کمک به استحکام استخوانی و بهبود عملکرد بدن. مواد غذایی مانند تن ماهی، ماهی سالمون، شیر غنی شده، جگر، گوشت گاو، پنیر و زرده تخم مرغ دارای ویتامین D هستند. کمبود این ویتامین ممکن است به نرمی استخوان در فرد منجر شود. به طور کلی مصرف ویتامین D برای افزایش قد کودکان و نوجوانان بسیار مفید و ضروری است.
– حبوبات
رای رشد قد نوجوانان، مصرف روزانه ۱۵۰ گرم گوشت، نصف تا یک لیوان حبوبات پخته،دو تا سه لیوان شیر و لبنیات دیگر به همراه سبزیجات را توصیه میشود
– آجیل
نظیر بادام، بادام زمینی و گردو و مواد حاوی روی.
اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در آجیل ها برای سلامت استخوان ها بسیار مفید است. پروتئین موجود در آجیل ها برای سلامت استخوان ها بسیار مفید است. آنها را می توانید به میان وعده های آنها اضافه کنید.
شیربادام نیز بسیار در تقویت بدن کمک کننده است. برای تهیه ی آن، ده تا پانزده عدد بادام درختی را کمی در آب خیسانده، پوست آن را گرفته و با یک لیوان آب و یک قاشق غذاخوری عسل یا شکر در مخلوط کن می ریزند. ترکیب به دست آمده شیربادام است. دقت داشته باشید که در این ترکیب از شیر استفاده نمی شود.
– تخم مرغ
طبق سفارش سازمان بهداشت جهانی باید تخم مرغ که غنی از ماده معدنی روی است در برنامه غذایی مهد کودک ها و مدارس گنجانده شود.
تمام ذخیره روی موجود در تخم مرغ در زرده آن وجود دارد و این ماده حیاتی موجود در زرده تخم مرغ با پختن از بین نمی رود و ساختمان آن حفظ می شود.
تخم مرغ سرشار از کلسیم، ویتامین D و ریبوفلاوین است. تمام این مواد مغذی به رشد استخوان‌ها و داشتن بدنی سالم و قوی کمک می‌کند و در نتیجه همه این مواد به رشد قد کمک میکنند.
– عصاره گوشت
یکی از بهترین ها برای تقویت بدن کودک عصاره ی گوشت است. شیوه ی پخت عصاره ی گوشت این است که حدود صد و پنجاه گرم گوشت گوسفندی ترجیحاً با استخوان را در یک ظرف شیشه ای دربسته بگذارید و داخل یک دیگ پر از آب به روی حرارت قرار دهید تا طی چندین ساعت پخته شود؛ به طوری که عصاره گوشت خارج شود. این عصاره را می توان به تنهایی یا در پخت غذاهای دیگر استفاده کرد.
– رفع بی خوابی کودکان
بی خوابی یکی از شایع ترین مشکلات کودک است و بر کیفیت زندگی و رشد او تأثیر به سزایی دارد.
برای رفع بیخوابی از مصرف قهوه و نسکافه، سوسیس و کالباس، سرکه، سس، نوشابه و غذاهای نفاخ پرهیز کنند.
حتی الامکان یک ساعت قبل از خواب، کودک قندهای ساده مثل شکر، شکلات، آب نبات، تافی و… مصرف نکند چون قندهای ساده خود در هورمون رشد اختلال ایجاد میکنند و وقتی هورمون رشد به اندازه کافی ترشح نشود، رشد قدی تا حدی دچار اختلال میشود. بهترین خوراکی قبل خواب شیر است چون کلسیم در تایم خواب شبانه جذب میشود.
– ورزش
شنا ، میله های بارفیکس ، دویدن، طناب زنی ، بازی بسکتبال ، والیبال ، یوگا و ورزشهای کششی در افزایش قد کودک موثرند
– از منابع روی کمک بگیرید
به طور کلی مقدار روی موجود در بدن ۲/۵ -۱/۵ گرم است که بخش قابل توجهی از این مقدار در بافت عضلانی، استخوان ها و کبد تجمع یافته و مقداری از آن هم در مو، ناخن و پوست است.د رکشور ما کمبود روی شایع است و دیده شده کودکانی که کوتاهی قد تغذیه ای داشته اند با مکمل روی رشد بهتری کرده اند.
خوراکی های غنی از روی شامل :
نخودسبز
دانه ها: تخمه کدو، شاهدانه، کنجد
بادام هندی: شامل کره بادام زمینی یا شیر بادام
تخم مرغ: این خوراک غنی از پروتئین بوده و یک صبحانه کامل می باشد
گوشت چرخ کرده: در خوراک اسپاگتی یا برگرها استفاده شود
غذاهای دریایی مثل ماهی، میگو
جوانه گندم
سیر
حبوبات
غلات سبوس دار
سبزیجات برگ سبز مثل اسفناج
– سویا :
این ماده غذایی سرشار از پروتئین، فیبر، ویتامین و کربوهیدرات است. به همین دلیل سویا یک منبع کامل برای سلامت بدن است. سویا شامل پروتئین است و به بهبود سلامت استخوان کمک می‌کند.
مصرف پنج تا ۱۰ گرم پروتئین سویا در روز، برای کودکتان مفید است. یعنی آنها میتوانند هر روز یک فنجان شیر سویا بنوشند یا اینکه نصف فنجان سویا پخته شده مصرف کنند.
– ملاتونین :
برای رشد قد به ملاتونین نیاز است. ملاتونین هورمون غده صنوبری در مغز است که به تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک می‌کند. ملاتونین باعث میشود تا بهتر بخوابید و بدن بتواند هورمون رشد ترشح کند. مواد غذایی غنی ازملاتونین شامل: آلبالو، بادام زمینی، ذرت، مار چوبه، گوجه فرنگی، انگور، انار، زیتون، کلم بروکلی، خیار، برنج، جو و جو دوسر است.
– آرژنین:
آرژنین یکی از ۲۰ اسید آمینه اصلی است که سبب افزایش هورمون رشد میشود. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد، بدن انسان روزانه به ۲۰-۱۵ گرم از این نوع اسید آمینه نیاز دارد. سینه بوقلمون دارای بیشترین مقدار آرژنین (میزان ۱۶ گرم به ازای هر سینه) است. گوشت قرمز، مرغ، دانه کدو تنبل، سویا و بادام زمینی هم از دسته مواد غذایی حاوی آرژنین است.
– منیزیم :
مواد غذایی غنی از منیزیم شامل شکلات تیره، آجیل، سالمون و حبوبات مانند عدس است. منیزیم به تنظیم فشار خون و تنظیم ضربان قلب کمک می‌کند.
– ویتامین ث :
ویتامین C از جمله ویتامین‌هایی است که در حفظ سلامت استخوان‌ها و بلندتر شدن قد مفید است. این ماده غذایی در تأمین کلاژن که بخش فیبری استخوان و غضروف را تشکیل می‌دهد موثر است. انسان‌ها تنها پستاندارانی هستند که نمی‌توانند ویتامین C را سنتز کنند بنابراین باید غذاهای غنی از ویتامین C را مصرف کنند این ماده مغذی درمواد غذایی مانند پرتقال، هندوانه، توت فرنگی، آناناس، نخودچی وجود دارد.
– آهن :
آهن یکی از اجزای تشکیل دهنده هموگلوبین است. وظیفه هموگلوبین انتقال اکسیژن در خون است در نتیجه کاهش میزان آهن در خون می‌تواند سبب کمبود اکسیژن و همچنین کم خونی ناشی از فقر آهن در بدن شود. اگر می‌خواهید قد بلندی داشته باشید، پس بهتر است نیاز بدن به اکشیژن را به خوبی تامین کنید.
قبل از مصرف مکمل آهن بهتر است که در ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. باید در کنار این مکمل و یا مواد غذایی حاوی این ماده معدنی مرکبات مصرف شود.
مصرف مواد غذایی غنی از آهن شامل اسفناج، جگر، حبوبات، گوشت قرمز و کینوآ میشود که برای افزایش قد مفید هستند.
– گلوتامین :
بلند شدن قد نیاز به پروتئین دارد. گلوتامین هم یک اسید آمینه‌ای است که برای ساخت و تولید پروتئین استفاده میشود. به طور معمول گلوتامین کافی در سیستم شما وجود دارد مگر اینکه تحت فشار قرار داشته باشید
مواد غذایی که حاوی گلوتامین می‌شوند شامل سبزیجات با برگ سبز، پروتئین‌های حیوانی و تخم مرغ، شیر، ماست و پنیر است. شیر بز نیز دارای سطوح بالایی از این اسید آمینه است. در نتیجه تمام این خوراکی‌ها به افزایش قد کمک میکنند.
– قارچ :
قارچ‌های صدفی با دارا بودن مقادیر بالایی پروتئین میتوانند در تحریک افزایش قد در کودکان موثر باشند. به همین دلیل مصرف یک یا دو بار قارچ صدفی در هفته در رژیم غذایی کودک توصیه میشود.
– هویج :
سرشار از بتا کاروتن است که توسط بدن به ویتامین A تبدیل می شود. حتی افزودن هویج به رژیم غذایی باعث جذب بیشتر کلسیم می شود.
– هورمونهای رشد :
تحت نظر پزشک و تنها در صورت صلاحدید ایشان انجام شود
——————————
محتویات کانال تلگرام شامل برنامه شیفتها و اطلاع رسانی درمورد آخرین تغییرات زمانی و مکانی آنها و مطالب آموزنده ایست که در پاسخ به سوالات والدین محترم میباشد.
درصورت اشکال در ورود به کانال ، از نسخه اصلی تلگرام استفاده شود.
– سایت و نرم افزار ZOOP جهت پرسش و پاسخ :
← آدرس سایت:
← دانلود نرم افزار ZOOP :
توجه فرمایید :
♦️ برای نصب نرم افزار Zoop میتوان از طریق نرم افزار play store یا بازار گوشی هم اقدام کرد.
♦️ فایل نصبی نرم افزار Zoop در این سایت ، بصورت زیپ میباشد و لازم هست بعد از دانلود ، آنرا از زیپ در اورده و بعد نصب کنید.
♦️ با توجه به این که پاسخ به سوالات احتمالا با تاخیر انجام میشود ، در مواردی که بیماری بنظر اورژانسی میباشد ، جهت پرسش و پاسخ ، زمان را از دست ندهید و بیمار را جهت ویزیت نزد پزشک ببرید.
– آدرس ایمیل:
Drforoohar@yahoo.com
والدین گرامی میتوانند از طریق ایمیل با پزشک در ارتباط باشند و در فرصت مناسب پاسخ ایشان داده خواهد شد. طبیعتا پرسشهایی که نیازمند اخذ شرح حال یا معاینه حضوری توسط پزشک میباشند ، برای جلوگیری از تشخیص و درمان اشتباه ، قابل پاسخگویی نخواهند بود .